Hodowla ptaków egzotycznych
Kolorowy i intrygujący świat ptaków egzotycznych z migocącymi i mieniącymi się barwami, zaskakujące zestawienia kolorystyczne, niekiedy aż zadziwiające. Sprawiają, że człowiek bardzo wrażliwy na piękno, nie może przejść obok tego tematu zupełnie obojętnie. Wręcz można przyjąć, że jest to zaczarowany świat prosto z bajkowych opowiadań. I to dzięki osiągnięciom hodowlanym cząstkę tego świata możemy mieć w domu. Jak obchodzić się z trzymanymi w mieszkaniu ptakami, aby zachowały swe piękne, kolorowe upierzenie, jak urządzić klatkę, a wreszcie który gatunek wybrać do własnej hodowli – wyjaśnienie tych wszystkich i wielu innych problemów znajdziemy w tej części naszej strony. Przyjęło się ogólne myślenie, że hodowlą ptaków zajmują się emeryci, osoby które maja mnóstwo wolnego czasu i poprzez rozmaite czynności wykonywane podczas opiekowania się ptakami wypełniają pożytecznie swój czas wolny. Otóż nic bardziej mylnego, człowiek ze swojej natury chce i lubi opiekować się innymi. W wielu przypadkach pomaga osobom słabszym, różnym zwierzętom w zależności od możliwości i preferencji. Jest spora grupa osób, która reprezentuje przekrój naszego społeczeństwa, dla których ptaki egzotyczne zajmują w życiu codziennym bardzo szczególne miejsce, są osoby które wręcz nie wyobrażają sobie życia bez tych małych czarujących ptaszków. A one odwdzięczają się swym opiekunom pięknem barw i miłym usposobieniem. Poniżej przedstawiamy krótką charakterystykę poszczególnych ras ptaków z gatunku małej egzotyki.
AMADYNA WSPANIAŁA
PTAKI W MOIM ŻYCIU
Z ptakami egzotycznymi zetknąłem się kilkadziesiąt lat temu. Wówczas zajmowałem się hodowlą kanarków kolorowych, ale po pewnych perypetiach życiowych, w tym również i zdrowotnych, nagle przyszła ogromna tęsknota i taki czas, w którym zacząłem na nowo szukać do hodowli ptaków, które przecież od zawsze – jak sięgam pamięcią – były w moim życiu. Traf chciał, że poszukując kanarków, których w tamtym okresie z jakiegoś powodu nie mogłem kupić takich jak chciałem, kiedyś niespodziewanie dla samego siebie zakupiłem cztery młode ptaki Amadyny Wspaniałej, które po wybarwieniu same dobrały się w pary. Wówczas o hodowli Amadyny wiedziałem niewiele; szybko próbowałem pozyskiwać wiedzę ze wszystkich możliwych źródeł, tj. dostępnych książek na temat hodowli tej rasy, a także z artykułów w czasopismach i Internecie. Oczywiście, tę wiedzę starałem się od razu weryfikować. W wielu przypadkach pozyskane informacje nie sprawdzały się w mojej hodowli. Po wielu latach dochodzę do przekonania, że nie wszystko można przenieść na zasadzie powielenia. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być bardzo dużo, jednak moim zdaniem najczęściej spotykane to np.: przyzwyczajenia ptaków wyniesione z poprzedniej hodowli, popełniane błędy przez niedoświadczonych hodowców podczas codziennej pielęgnacji oraz brak odpowiednich warunków, jak również niecierpliwość hodowcy, a nawet samo usposobienie (charakter) ptaka. Dlatego tak ważne jest dokonywanie zakupu ptaków bezpośrednio u hodowcy, jeżeli już na tym etapie planujemy przyszłą hodowlę z rozmnażaniem Amadyny Wspaniałej.
Myślę, że najważniejsza w tej hodowli jest „miłość” do tych pięknych ptaków. Pozostałe historie w hodowli są ważne, ale jeżeli brakuje uczucia, na nic się zda nawet najlepsza karma podawana z obowiązku. Ptak musi czuć, że jego właściciel wkłada serce w to, co robi, że mu zależy na nim, a gdy ptaków jest więcej, to i przysłowiowej miłości trzeba nam więcej. Gdy budzę się z rana, to pierwszą czynnością przy obsłudze mojej hodowli jest wymiana wody do picia i do kąpieli. Jak powszechnie wiadomo, w naczyniach na wodę i w zabrudzonej lub nieświeżej wodzie najczęściej dochodzi do rozwoju niepożądanych bakterii i różnych zarazków, które mogą być powodem ewentualnych chorób, dlatego najprostszym sposobem ich unikania jest codzienna higiena utrzymania poidełek i karmidełek, jak też ich częsta dezynfekcja. Czynności te wykonuję powoli i spokojnie, aby niepotrzebnie nie straszyć ptaków, a niektórych jeszcze nie obudzić. A trzeba nam wiedzieć, że Amadyny Wspaniałe to straszne śpiochy, lubią sobie z rana jeszcze trochę podrzemać, a gdy się już obudzą, to i chwilę poprzeciągać. Swoją hodowlę Amadyny prowadzę w pokoju, w którym przebywam na co dzień, więc bez przerwy obcuję ze swoimi pięknościami. Taki sposób prowadzenia hodowli powoduje, że moim ptakom niczego nie brakuje, nawet przysłowiowego mleka. Oprócz podstawowych mieszanek prosa dostają na okrągło mak, mielone skorupki jaj i biszkopty, suche jajko, jajko gotowane, kiełki, tartą marchew, minerały i witaminy, no i oczywiście proso w kłosach.
Jak już wspomniałem na wstępie, swoją przygodę z Amadyną rozpocząłem od zakupu kilku ptaków, które miały pierwsze lęgi udane, co sprawiło, że jeszcze bardziej zafascynowała mnie hodowla tej rasy ptaków egzotycznych, więc dokupiłem jeszcze dwie, jakże bardzo udane pary. Obecnie posiadam wychowanych z tego roku ponad 50 młodych najróżniejszych mutacji, które były wykarmione wyłącznie przez naturalnych rodziców. A kilka par jest jeszcze w lęgach, więc liczba młodych odchowanych w niedługim czasie jeszcze znacznie wzrośnie. W ostatnim okresie bardzo rzadko zdarza się, aby któraś para porzuciła gniazdo z młodymi lub jajeczkami, jestem przekonany, że są to efekty okazanego zainteresowania, a co za tym idzie, również należytej opieki. Swoje efekty hodowlane miałem okazję prezentować na wystawie oddziałowej w listopadzie 2013 roku, ku zadowoleniu i uciesze wielu zwiedzających.
Kazimierz Brydak
ASTRYLD TRZCINOWY
Zwany przez hodowców popularnie trzciniakiem, a w Polsce krasnogonkiem zamieszkuje północne wybrzeże Australii, oprócz
terenów górzystych. Samiec i samica posiadają podobne upierzenia, które jest oliwkowo-żółto brązowe, natomiast brzuch jaśniejszy przechodzący w żółty, u samiczki ten kolor jest mniej intensywny. Pióra nadogonia ciemno czerwone z poprzecznymi, jasno – różowymi prążkami. Dziób i przód głowy intensywnie czerwony. U samca czerwony kolor sięga na czubek głowy, przechodząc za oko i do gardła. U samicy kończy się na czole i tuż za linią oka. Przy masce widnieją okrągłe plamki, które przechodzą na szyję i boki. W porównaniu z samczykiem, samiczki mają plamki jaśniejsze i mniejsze. Zabarwienie nóg w kolorze cielisto – pomarańczowym. Samczyki dość często śpiewają, wówczas wynajdują sobie miejsce do śpiewu zwykle z dala od innych ptaków, najczęściej siadając na dnie klatki. Astryld jest ptakiem bardzo ruchliwym, nieufnym i płochliwym, dlatego potrzebuje odpowiedniego miejsca do życia. W tym wypadku najlepsza byłaby woliera, ale bywa też hodowany w klatkach – powiedzmy – średniej wielkości. Długość jego ciała to ok. 10-11 cm. Jako pokarm służy standardowa dla drobnej egzotyki mieszanka nasion, głównie proso żółte, zielone, czerwone, japońskie, senegalskie, kanar, murzynek, nasiona traw, sałaty, cykorii, babki lancetowatej, wiesiołka dwuletniego. Poza okresem lęgowym podajemy 2 razy w tygodniu skiełkowane nasiona, a 1 raz w tygodniu pokarm jajeczny i suszone owady. Astryld trzcinowy jest gatunkiem ptaków, który wyróżnia się swoją urodą i jak najbardziej nadaje się dla początkujących hodowców ze względu na łatwość hodowli i dużą odporność chorobową.
ASTRYLD KRATOSKRZYDŁY
Mały ptak należący do grupy astryldów, zamieszkujący, niektóre obszary kontynentu australijskiego. Z całą pewnością spotkamy go na terenach północnej i wschodniej Australii oraz górnej części Australii zachodniej. Żyją w gęstych zaroślach w pobliżu zbiorników wodnych lub skupisk ludzi. Pomimo że są to mało kolorowe ptaki, to mimo wszystko dość powszechnie występują w naszych hodowlach. Dzielą się na dwa podgatunki, które różnią się przede wszystkim upierzeniem czarnym lub białym w okolicach kupra. Swoją nazwę zawdzięczają wyglądowi czarnych skrzydeł w białe plamki stwarzające wrażenia kratownicy, przez niektórych nazywane są też amadynkami białolicymi ze względu na kremowobiałe piórka policzków, które są otoczone czarnymi piórkami tworząc swoistą maskę. Dość trudne, jest rozróżnienie obu płci, najlepiej jest obserwować ptaki w czasie zalotów, ponieważ tylko samczyki śpiewają. Na wolności ptaki te żyją w dużych stadach, a w pojedyncze pary łączą się dopiero przed samymi lęgami.
Natomiast w hodowli hobbistycznej utrzymanie nie jest specjalnie skomplikowane, a poprzez odpowiednie żywienie i stworzenie dogodnych warunków z całą pewnością dochowamy się potomstwa. Zawsze należy pamiętać o prostej zasadzie, że jeżeli planujemy sprowadzić nowe egzemplarze ptaków do hodowli, to kupujmy ptaki zdrowe, w dobrej kondycji, najlepiej kupować bezpośrednio u hodowcy. Ważną decyzją po zakupie ptaków jest poddanie ich około 10 dniowej obserwacji, zanim dołączymy do naszego stada. Astryldy Kratoskrzydłe wymagają aby temperatura w pomieszczeniu hodowlanym wynosiła powyżej 20 stopni C. Dieta astryldów kratoskrzydłych nie odbiega w żaden znaczący sposób od diety innych ptaków australijskich tj.: amadyn ostosternych, wspaniałych, czy astryldów trzcinowych. Jednak ze względu na ich małe rozmiary trzeba dopasować ziarna. Chętnie więc zjadają proso japońskie, senegalskie czerwone i senegalskie żółte, włośnice, ber, małe odmiany prosa żółtego i czerwonego, kanar i murzynek zamiast prosa srebrnego czy żółtego.Bardzo ważnym i przydatnym dodatkiem zwłaszcza podczas przygotowania do lęgów i karmienia młodych są kiełki. Wydzielają one witaminę E, która pobudza ptaki do aktywności płciowej. Równie ważnym pokarmem jest pokarm miękki-jajeczny. 
Przygotowujemy go z jajka kurzego lub możemy zakupić w postaci suchego jajka w sklepie zoologicznym. Należy również podawać zielonki, owoce i warzywa. Aby nasze żywienie było zbliżone jak najbardziej do naturalnego powiśmy pamiętać o podawaniu również owadów, które ptaki na wolności bardzo chętnie zjadają oraz karmią nimi swoje potomstwo. Można podawać im larwy mącznika młynarka, jaja mrówcze jak również muszki owocowe. Bezpośrednio przed sezonem lęgowym podajemy bardziej obfite pożywienie i wraz z jajkiem i skiełkowanym zbożem, w klatce z dobraną parą, zawieszamy budkę lęgową oraz budulec na gniazdko. W czasie zalotów samiec tokuje obracając się dookoła samiczki. Po kilku dniach gdy zostanie ukończona budowa gniazdka, samiczka składa w nim 4 do 6 jajek. Wysiadywanie złożonych jajek trwa około 14 dni. Młode klują się nagie i ślepe, a ich skóra jest ciemna. Po wykluciu się młodych wznawiamy podawanie karmy jajecznej, którą przestaliśmy podawać w okresie wysiadywania. Po około 20 dniach młode opuszczają gniazdo. Są podobne do rodziców, jednak mają czarny dziób, a ich upierzenie nie jest tak intensywne. Są one później nadal karmione przez rodziców, przez kolejne około 20 dni i gdy zaczynają same pobierać ziarna zbóż, dopiero wówczas możemy je oddzielić od rodziców i przenieść do wolie
ASTRYLD SZARY
Astryld Szary (Estrilda troglodytes) występuje na obszarze nisko porośniętymi, gęstymi zaroślami, w okolicach mniejszych rzek i bagien w Afryce Zachodniej i Wschodniej od Gambii i Senegalu po północną Etiopię. Umaszczenie brązowo-beżowe z charakterystycznym czerwonym dziobem i otoczką wokół oka. Samice tego gatunku można odróżnić od samca, dzięki jej mniej intensywnym czerwonym zabarwieniu dzioba i do tego jej otok wokół oka jest węższy i krótszy. Są bardzo żywotne i łatwo współżyjące z innymi ptakami. Przysmakiem tego ptaka jest kłos babki lancetowatej i nasiona traw, lecz na ogół żywi się prosem, kanarem i włośnicą. W okresie karmienia młodych ważne jest by podawać pokarm zwierzęcy. Można je trzymać w klatkach, lecz gdy chcielibyśmy dochować się młodych, to parę astryldów szarych należy przenieść do woliery, a najlepiej porośniętej roślinnością i krzakami. Ptaszek ten posiada 9-10 cm długości.
AMADYNA DIAMENTOWA
Miejscem występowania Amadyny diamentowej w naturalnych warunkach są niezbyt gęste i suche lasy na wschodzie i południu Australii. Zamieszkiwanie uwarunkowane jest bliską odległością od zbiorników wodnych lub przepływających rzek, również można je spotkać w pobliżu terenów zamieszkałych przez ludzi, a nawet w przydomowych ogródkach. W środowisku naturalnym Amadyny diamentowe żywią się głównie drobnymi nasionami traw oraz pokarmem pochodzenia zwierzęcego w postaci drobnych organizmów. Gatunek ten jest jednym z piękniej ubarwionych. Ptaki obu płci są bardzo do siebie podobne i początkującemu hodowcy nastręczy wiele problemów w rozróżnieniu płci, dopóki samiec nie ujawni się ze śpiewem i nie zacznie tokować . Długość tego ptaka wynosi 12 cm. W ubarwieniu głowa z wierzchu ma kolor szary, dziób natomiast jest koloru jasno czerwonego. Od dzioba, aż do oka biegnie intensywnie czarny pasek. Wokół oka występują różowawe obwódki. 
Czarna pierś kontrastuje z białym brzuchem oraz białą dolną częścią głowy i szyi, pod dziobem. Posiadają białe plamki, które równomiernie występują na czarnych bokach. Plecy i skrzydła są szarobrunatne. Ogon czarny, zaś kuper odznacza się intensywnie szkarłatnym kolorem. W hodowli Amadynę diamentową karmimy mieszanką różnego rodzaju gatunków prosa w tym prosa srebrnego, prosa zielonego, prosa japońskiego, senegalskiego czerwonego, senegalskiego żółtego, kanaru, murzynka wskazanym dodatkiem powinno być proso w kłosach. Pamiętajmy, że ptaki te mają skłonność do tycia, dlatego bardzo ważna będzie odpowiednia dieta i przestronne pomieszczenie do hodowli. W tym wypadku najodpowiedniejszą będzie klatka, w której ptaki będą mogły swobodnie fruwać, oczywiście najlepszą byłaby woliera z roślinnością. Rozpoczynając lęgi powinniśmy też pamiętać o podawaniu pokarmu bogatego w białko. 
Takim pokarmem będzie np. skiełkowane nasiona i specjalnie przygotowany pokarm jajeczny, który można przyrządzić w bardzo prosty sposób tj. gotując jajko kurze na twardo, dosypać łyżkę bułki tartej, utartej marchwi lub jabłka. Te wszystkie składniki rozgnieść widelcem i wymieszać tak aby powstała tylko lekko wilgotna karma, którą podajemy ptakom. Wielu hodowców również podczas lęgów podaje pokarm pochodzenia zwierzęcego. Ptakom podaje się: larwy mącznika młynarka, muchy owocówki, mszyce, małe świerszcze czy jaja mrówcze. Porcje pokarmu, powinny być tak dozowane, aby były zjadane w całości w trakcie dnia i każdego dnia ptaki otrzymywały świeży pokarm i wodę do picia. Należy zawiesić budkę lęgową i dostarczyć materiał do budowy gniazdka w postaci trawy, włókien kokosowych, drobnych cienkich patyczków. Po przygotowaniu gniazdka samiczka znosi w nim od 4 do 6 jajek. Wysiadywanie trawa około 2 tygodnie i około 3 tygodnie zanim młode nie opuszczą gniazdka gdzie w dalszym ciągu są dokarmiane jeszcze przez kilka tygodni przez rodziców, po czym możemy je odłączyć.
AMADYNA MASKOWA
Amadyna Maskowa nazywana również Amadyną Stepową w naturze zamieszkuje suche stepy północno-zachodniej Australii. Zwykle występuje na obrzeżach lasów, w okolicach rzek, a także można ja spotkać w okolicach zamieszkałych przez ludzi. Ubarwienie amadyny maskowej jest jasno brązowo-szare, pierś i gardło kremowo-brązowe , plecy i skrzydełka ciemno brązowe, maska na głowie jest koloru czarnego, ogon długi czarny, pióra nad ogonowe i podogonowe koloru białego. Po bokach ciała u nasady nóg znajdują się czarne trójkątne plamy, trochę przypominające spodnie. Dziubek żółty, nóżki czerwone lekko wpadające w kolor cielisty. Amadyna osiąga długość około 13-14 cm. Płeć jesteśmy w stanie ustalić porównując ptaki. Zwykle jest tak, że samczyk jest większy od samiczki i posiada również większą maskę, która jest szersza u nasady dzioba. Dziób samca ma
również bardziej intensywny żółty kolor. Samiczki natomiast posiadają nieznacznie jaśniejsze upierzenie, które sprawia wrażenie bardziej matowego. Amadyna w hodowli, najlepiej czuje się w wolierach, w których warunki są o wiele lepsze niż w małych klatkach. Niestety ptaki te często chorują na zapalenie płuc, powodem tego, w przeważającej większości są przewiewne i chłodniejsze miejsca, w których przebywają te ptaki i o tym należy pamiętać i wystrzegać się tak niekorzystnych warunków. Podstawowa karma jak dla astryldów ze szczególnym uwzględnieniem prosa w kłosach, a także składająca się z nasion traw i ziół. Chętnie, też zjadają zielonki takie jak: mniszek lekarski, gwiazdnice, jarmuż, cykoria. W czasie lęgów niezbędny jest pokarm jajeczny, kiełki oraz żywy na bazie larwy mączniaka, mrówczych jaj, a także muszki owocowe i małe świerszcze. 
W wolierze, zawsze pod dostatkiem powinien być piasek, węgiel drzewny, skorupki jaj. Najlepiej do lęgów wybierać pary, które dobrały się same w grupie. Samiec w czasie zalotów, skacze z gałązki na gałązkę i wówczas dochodzi do częstych kopulacji. Para wspólnie buduje gniazdko z dostępnych materiałów, najlepiej gdy są to wąskie długie trawy, włókno sizalu i kokosa, środek wyścielony jest piórkami. Zwykle samiczka znosi trzy do siedmiu jajek, które wysiadują oboje rodzice na zmianę. Po około 14 dniowym okresie wysiadywania klują się młode, które opuszczają gniazdko po około trzech tygodniach, a po kolejnych pięciu do sześciu tygodni, młode mają już żółte dziobki i stają się samodzielne i wówczas możemy je oddzielić. Młode po odseparowaniu w dalszym ciągu karmimy pokarmem miękkim i skiełkowanym ziarnem.
AMADYNA OSTROSTERNA
zamieszkuje północno – zachodnią część Australii-Terytorium Północne. Występuje tam w dwóch odmianach kolorystycznych dzioba: czerwonodzioba (poephila acuticauda hecki) zamieszkuje północno-wschodnią część, żółtodzioba (poephila
acuticauda acuticauda) zamieszkuje zachodnią część tego terytorium. Osiąga długość ciała około 15 cm. Podstawą ich wyżywienia powinny być rożnego rodzaju małe nasiona jak: proso japońskie, proso żółte drobne, proso senegalskie czerwone i senegalskie żółte, proso zielone, proso srebrne, kanar, murzynek i inne nasiona do których przyzwyczaimy naszych pupili. Wartym uwagi jest proso podawane w kłosach. Lubi zjadać niewielkie robaczki a przysmakiem są dla niej mszyce.
Amadyna ostrosterna posiada sterówki dłuższe niż jej cały korpus łącznie z głową oraz dziobem. Główka amadyny jest w kolorze szafirowym. Boki – lica ma koloru niebieskiego. Natomiast ciemnoszafirowa owalna plamka schodzi od podbródka na górną część piersi. Plama ta jest nieco większa u samczyka, a mniejsza u samiczki. Grzbiet posiada w kolorze niebieskoszafirowym, skrzydła czarne z lekkim szarym nalotem. Brzuch w barwie brunatnobrązowej. Dziób oraz nogi karminowoczerwone ( u drugiej odmiany są w kolorze żółtym). Poprzeczny szeroki pasek jest widoczny na piórach podogonowych. Pióra Amadyny ostrosternej są krótkie, dobrze przylegają do ciała. Barwa ich u zdrowych ptaków jest intensywna. Oczy koloru czarnego, które znajdują się pod czarnymi brwiami. Amadyna ostrosterna nie jest płochliwa, a w przypadku rozpoczęcia lotu bardzo dobrze sobie radzi, jest zwinna w locie w przestronnych wolierach. Niektóre osobniki w ogóle nie śpiewają tylko wydają z siebie tony wabiące lub ostrzegawcze odgłosy. 
Ptaki te można trzymać w klatkach lub wolierach. Znakomicie czują się w towarzystwie innych ptaków zwłaszcza zeberek oraz mewek. Lubią dużo słońca oraz kąpiele w świeżej, niezbyt chłodnej wodzie. 
Nie powinniśmy dopuszczać aby ptaki były narażone na znaczne spadki temperatury poniżej 10 stopni. Noce spędzają w budkach, które powinny być większe od pozostałych dla egzotyki małej np. (12x15x12 cm), z uwagi na to, że posiadają przecież długi ogon, który mógłby się zdeformować. Podejmując próbę rozmnażania amadyny ostrosternej, należy w pierwszej kolejności zadbać o warunki w klatce lub wolierze. Powinniśmy umieścić gałęzie roślin, a najlepiej cały krzak, którym zapewne parka zacznie budowę gniazdka. Wówczas musimy dostarczyć dużo materiału do budowy gniazda, aby ptaki nawzajem nie wyskubywały sobie piór i nie podbierały budulca z gniazd innych ptaków, a lubią budować gniazdo z wielu materiałów takich jak suche źdźbła traw, kawałki mchu i rozmaitych włókien. Na gniazdka zwykle wybierają budki z jednym otworem, w których budują gniazdka dość niedbale. Samiczka znosi od 4 do 6 jaj , wysiaduje je prze 13-14 dni, przy czym samczyk zmienia ją tylko na parę minut. W czasie wysiadywania jajek nie jest wskazane zaglądanie do gniazdek, ponieważ możemy przestraszyć ptaszki, które mogą nie wrócić już do gniazda. Pod koniec okresu wysiadywania jaj należy podawać larwy mączników oraz karmę na bazie jajka, które sprawią, że będziemy mieli w efekcie prawidłowy wychów potomstwa a co, za tym idzie udane lęgi. Po około trzech tygodniach młode zaczynają opuszczać gniazdko. Przez kolejne prawie dwa tygodnie młode są nadal karmione przez rodziców. Dość często zdarza się, że w czasie kiedy młode opuszczają gniazdko, samiczka znosi jajka w drugim lęgu. Wówczas opiekę nad młodymi sprawuje samiec. Młódki które samodzielnie pobierają pokarm należy odłączyć od rodziców. Do trzech lub czterech miesięcy barwa upierzenia młodych jest matowa i szara, ale rysunek tych barw jest wyrazisty. Podczas pierzenia się ptaków całkowicie zmienia swój kolor dziób, który w jednej odmianie jest brudnoczerwony a zmienia się na karminowy, w drugiej odmianie jest zielonożółty a zmienia się na żółtopomarańczowy.
AMADYNA OBROŻNA
Amadyna obrożna zamieszkuje obszary Sudanu, Senegalu, Etiopii i część Afryki wschodniej. Środowiskiem naturalnym tego gatunku są obrzeża lasów, zarośla graniczące zbiornikami i ciekami wodnymi. Tak więc występują wszędzie, tam gdzie mają dostęp do pokarmu, a więc przy trawach i polach uprawnych. Ten gatunek Amadyny jest ptakiem bardzo towarzyskim. Żywią się chętnie przede wszystkim nasionami traw i prosa, a jak mają dostęp do owadów to chętnie je zjadają a także karmią nimi młode. Okres lęgowy u Amadyny obrożnej w warunkach naturalnych przypada na czas kiedy w naszej strefie klimatycznej panuje zima. Rozróżnienie płci u tego gatunku jest stosunkowo proste. Całe ciało pokryte jest piórami barwy brunatno kasztanowej z ciemnym zakończeniem piór, które wyglądają jak układ łusek. Na głowie barwa zakończenia piór jest nieco wyraźniejsza. Na piersi wrażenie łuskowania delikatnie zanika. Pod brzuchem znów się pojawia jeszcze intensywniejsze niż na plecach i zmienia się w rudawobrązowy kolor. Samce wyróżniają się krwisto czerwoną obrożą, która jest oddzielona od dzioba białym paskiem, a który również delikatnie rysuje się pod obrożą. Natomiast u samiczek obroża nie występuje, a jedynie dostrzegamy białą kreskę. Upierzenie samiczek jest bardziej matowe a efekt łuskowania nie jest tak wyraźny. Dziób i nagi mają jasne. Wielu rozpoznaje płeć tych ptaszków już w trakcie wychowu w gnieździe ponieważ już wówczas u młodych samców pojawia się czerwona obroża.
Hodowla amadyn obrożnych może odbywać się w klatkach lecz zdecydowanie lepsze do tego celu będą woliery, które są przestronne i ptaki będą miały gdzie się wylatać. Ptaki potrzebują absolutnej czystości co wiąże się z częstym sprzątaniem. Źle znoszą wahania temperatury dlatego powinniśmy zadbać, aby nie narażać ptaków na przeciągi i wilgoć, stale należy utrzymywać temperaturę na poziomie ponad 20 stopni C. Pokarm stanowią różne gatunki prosa: senegalskie-żółte i czerwone, japońskie- zielone, srebrne, żółte i czerwone, murzynek, kanar i inne, do których zostaną przyzwyczajone i będą chętnie zjadały. Bardzo lubią skiełkowane nasiona, owoce i zielonki, z którymi należy mimo wszystko uważać, tak aby ptaki podawany przysmak zjadały w całości. Gdy dojrzejemy już do decyzji, by po naszych ptakach doczekać się młodych, musimy zadbać o odpowiednią dietę, zaczynamy podawanie pokarmu miękkiego, kiełki roślin. Wieszamy budki lęgowe i dostarczamy materiał na budowę gniazda w postaci drobnych patyczków, łodyg traw, sianka, włókien kokosowych, drobnych piórek do wymoszczenia i wyścielenia wnętrza gniazdka. W tak przygotowanym gniazdku samiczka składa 4-6 jajeczek, które oboje rodzice wysiaduje przez okres 2 tygodni. Po wykluciu młode przebywają w gniazdku przez 3 tygodnie. Rodzice jeszcze karmią młode przez następne kilka tygodni. Młode możemy oddzielić dopiero wówczas gdy będziemy pewni, że same pobierają suchy pokarm. Zwykle po oddzieleniu para przystępuje do kolejnego lęgu. Starajmy się, aby lęgów w danym roku hodowlanym nie było więcej niż 3, gdyż nadmiernie wyeksploatowane ptaki będą mało odporne i narażone na wszelkie choroby i w praktyce mało przydatne do dalszej hodowli.
AMADYNA CZERWONOGŁOWA
Amadyna czerwonogłowa „Amadina erythrocephala” jest ptakiem o dość krępej budowie ciała. Zamieszkuje dość duże tereny Afryki, gdzie jest blisko spokrewniony z Aladynami obrożnymi, z którymi się krzyżuje dając płodne potomstwo. Jest on nazywany też amadyną papuzią, a nazwę polską wziął od swego pięknego opierzenia, a dokładniej czerwonej głowy. Wymagania tego gatunku są bardzo zbliżone do wymagań amadyn obrożnych, jednak jest on nieco agresywniejszy i płochliwszy. W naturalnych warunkach żyje w zaroślach i krzewach w okolicy cieków wodnych, można je spotkać również w okolicy osad ludzkich w ogrodach i parkach. Żywią się głównie drobnymi nasionami traw, jak również owadami. Występują znaczne różnice w ubarwieniu tych ptaków. Samce z wierzchu są szare, a pióra skrzydeł i ogona wpadają w barwę brązową, a głowa samca ma zabarwienie czerwone, a na gardle, jasny pasek. Schodząc coraz niżej na piersi i brzuchu pojawiają się czerwonobrunatne pióra w pewnym momencie zmieniające swój kolor na biały i zakończone czernią. Pióra podogonowe białe z delikatnym brązowym nalotem. Dziób i nogi jasne. Samiczka nie posiada czerwonej głowy. Jest praktycznie cała szara z ciemniejszym wzorkiem. Głowa ma szarą z mało widocznym wzorkiem. Ptaki te można utrzymywać w wolierach zewnętrznych i wewnętrznych jak również w przestronnych klatkach. W klatce z ptakami nie powinno zabraknąć żerdek, które rozmieszczamy w taki sposób, aby ptaki miały możliwość jak najdłuższego lotu. Na dnie klatki zawsze powinien znajdować się piasek, a w pojemniczku węgiel drzewny i skorupki jajek kurzych oraz sepia zawieszona w dostępnym miejscu dla ptaków. Temperatura w pomieszczeniu z tymi ptakami powinna wynosić w granicach 22 do 25 stopni C. Amadyny czerwonogłowe można również utrzymywać w wolierach zewnętrznych. Oczywiście mogą tam przebywać tylko podczas ciepłych miesięcy roku. Najlepiej gdy znajdują się w nich różne rośliny, gdzie ptaki będą się chować. Amadyny czerwonogłowe uwielbiają wygrzewać się w słońcu, które wpływa korzystnie na ich stan zdrowia. W żywieniu amadyn czerwonogłowych występują różnego rodzaju ziarna prosa: żółtego, czerwonego, srebrnego, zielonego japońskiego, senegalskiego, kanaru i traw. Niezbędnymi dodatkami szczególnie podczas lęgów jest pokarm jajeczny oraz owady i kiełki. Należy również podawać odpowiednie ilości owoców i warzyw oraz pokarm w postaci zielonek.
Chcąc dochować się potomstwa od naszych dobranych par – najlepiej gdy ptaki dobierają się same – umieszczamy taką parę w klatce lub wolierze,
zawieszamy w niej budkę lęgową, najlepsza jest półotwarta, aby ptak mógł zbudować w niej gniazdo. Jako materiał podajemy siano, różne trawy, cieniutkie patyczki, włókno kokosowe, piórka. Do kopulacji dochodzi podczas budowy gniazda. W trakcie całego okresu przygotowawczego musimy również podawać większą ilość pokarmów miękkich, w szczególności pokarm jajeczny oraz świeże kiełki, jak również wyprażone i pokruszone skorupki jaj kurzych. Gdy gniazdko jest ukończone i wyścielone samiczka składa w nim 4 – 6 jaj, które wysiaduje przez około 14 dni, okres inkubacji może się skracać lub wydłużać zależnie od temperatury i wilgotności powietrza. Młode klują się nagie i ślepe, a pierwsze piórka pojawiają się u nich w wieku 5 dni. Wtedy dopiero możemy dołączyć do pokarmu zieleninę – wcześniejsze podawanie może powodować biegunkę u młodych, której skutkiem jest zwykle ich śmierć. Już wcześniej w pomieszczeniu z ptakami, czyli zaraz po wykluciu powinien pojawić się pokarm jajeczny, kiełki oraz pokarm pochodzenia zwierzęcego. W wieku 7-8 dni można zaobrączkować młode. Z kontrolą gniazda należy jednak uważać, gdyż są to dość płochliwe ptaki i mogą porzucić swoje młode. Młode opuszczają gniazdo po około 3 tygodniach i już wtedy na głowach młodych samców pojawiają się pojedyncze czerwone piórka. Dorosłe ptaki karmią swoje potomstwo jeszcze przez kilka tygodni. Młode możemy oddzielić gdy mamy pewność, że same pobierają pokarm.
AMADYNA CZARNOGARDŁA
Inaczej Amadyna krótkosterna jest rzadkim ptakiem w hodowlach polskich. Ptak ten posiada ubarwienie kremowo-brązowe. Głowę błękitno-szarą z czarnymi smużkami dookoła oczu, a dziób ma czarny nie zależnie od mutacji. Poniżej dzioba aż do początku klatki piersiowej, rozciąga się czarna plama zwana śliniakiem. Pierś posiada jasnobrązową, plecy i skrzydła natomiast ciemnobrązowe. Ogon ma czarny i jest znacznie krótszy niż u Amadyny ostrosternej równo zakończony. Po bokach ciała u nasady nóg znajdują się czarne trójkątne plamy. Jej nogi są koloru pomarańczowego z czarnymi pazurkami, a cała długość to około 10 cm.
Niestety nie jest łatwo odróżnić samca od samicy, ptaki te nie posiadają widocznych różnic płciowych. Wydaję się, że najlepszym sposobem na odróżnienie płci jest obserwacja śpiewu samca. Jak już wielokrotnie wspominano najkorzystniej kiedy ptaki same dokonają wyboru swojego partnera.Raczej nie zaleca się trzymania tego gatunku ptaków dla hodowców początkujących w hodowli małej egzotyki oraz trzymania z innymi mniejszymi ptakami w jednej wolierze. Woliera będzie najlepszym miejscem do hodowli i rozmnażania ze względu na to, że ptaki te mają tendencje do otyłości. Najlepszym okresem do rozmnażania amadyny krótkosternej jest oczywiście wiosna i lato, choć są tacy, którzy chowają młode w innych okresach. Nie są specjalnie wybredne jeżeli chodzi o typ gniazdka. Po zbudowaniu gniazdka samiczka składa w nim od 4-8 jajeczek, ptaki te są bardzo troskliwymi rodzicami. Po około 14 dniach wykluwają się młode, a po około 6 tygodni od opuszczenia gniada i dość dobrym karmieniu, możemy odłączyć młódki. Do karmienia używamy skiełkowanych nasion, pokarm jajeczny, larwy mączniaka oraz pokarm suchy. W dobrych warunkach hodowlanych ptak ten potrafi przeżyć około 8 lat.
ZEBRZYK CZERESZKA (amadyna prążkowana)
Amadyna prążkowana jest to mały ptak należący do grupy astryldów, zamieszkujący przede wszystkim wschodnie tereny Australii, szczególnie tereny w okolicach zbiorników wodnych z dostępem do różnego rodzaju nasion traw, którymi się żywi, w diecie pokarmowej występują też owady, które są świetnym dodatkiem podczas lęgów. Natomiast w naszych hodowlach jest coraz częściej rozmnażana, aczkolwiek nie jest polecana dla początkujących hodowców. Ptaki tego gatunku dorastają do koło 11 cm długości. W ubarwieniu samca występuje ciemno brązowy wierzch ciała z białymi kropkami na skrzydłach i kuprze. Na wierzchu głowy usytuowana jest ciemna plama z czerwonym zabarwieniem. Po bokach i pod dziobem biała twarz. Od oka do dzioba biegnie cienki, ciemny pasek. Pierś i spód ciała kremowobiały z jasnobrązowymi, poprzecznymi prążkami. Podobnie ubarwione są policzki. Podogonie koloru białego. Dziób czarny a nogi jasne. Pod dziobem niewielki, ciemny śliniak. Samiczka posiada ubarwienie nieco jaśniejsze, jej prążki są nieco węższe, i mniej intensywne. Podbrzusze bardziej białe. D około dzioba ma więcej kremowobiałych piórek. Plamka na jej głowie jest znacznie mniejsza, a śliniak ogranicza się do kilku piórek pod dziobem.
Skład pokarmów żywieniowych amadyn prążkowanych jest identyczny jak innych małych ptaków australijskich. Podstawą ich wyżywienia powinny być różne rodzaje prosa tj.: proso senegalskie czerwone i żółte, proso japońskie, zielone, proso żółte drobne, kanar, murzynek i inne. Podobnie jak inne astryldy z uwielbiają wyłuskiwać kłosy prosa senegalskiego, japońskiego czy włośnicy ber, także w fazie jeszcze niedojrzałej. Muszą również otrzymywać różnego rodzaju dodatki tzn. pokarm zielony, pokarm jajeczny, kiełki, pokarm pochodzenia zwierzęcego, witaminy i dodatki mineralne. Wśród roślin godne uwagi są: gwiazdnica, która rośnie praktycznie wszędzie oraz mniszek lekarski, rdest ptasi, koniczyna, krwawnik, babka lancetowata, szpinak. Natomiast w skład pokarmu zwierzęcego wchodzą różnego rodzaju owady takie jak np. larwy mącznika młynarka, jaja mrówcze, muszki owoców, małe świerszcze. Ptakom należy dostarczyć sepi, która ma istotny do wzmocnienia kości, prażonych skorupek jaj kurzych, świeżego piasku oraz węgla drzewnego.
SREBRNODZIOBEK AFRYKAŃSKI
Srebrnodziobek afrykański zamieszkuje głównie suche, nizinne obszary Afryki od Mauretanii na zachodzie do Somalii i Kenii na wschodzie kontynentu. Samiec i samica wyglądają identycznie, w ubarwieniu brak jest cech odróżniających płcie. Długość ciała to ok. 11 cm, ogólny kolor upierzenia jest kremowo-brązowo-szary. Jako pokarm służy standardowa dla drobnicy mieszanka nasion, głównie proso żółte, zielone, czerwone, japońskie, senegalskie, kanar, murzynek, nasiona traw, sałaty, cykorii, babki lancetowatej, wiesiołka dwuletniego. Poza okresem lęgowym podajemy nie częściej niż 2 razy w tygodniu skiełkowane nasiona, pokarm jajeczny, suszone owady.
PAPUZIK TRÓJBARWNY
Papuzik trójbarwny zamieszkuje południowo-wschodnią Azję oraz następujące wyspy: Borneo, Jawę, Sumatrę, Celebes i Moluki. Długość ciała wynosi 12-13 cm. W zapewnionej dużej klatce o wymiarach 100x50x50 cm, lub wolierze można umieścić różne rośliny krzaczaste i pnącza, które stanowią dla ptaków namiastkę środowiska naturalnego, dają im poczucie bezpieczeństwa oraz możliwość zbudowania gniazda. Z pokarmów stosowanych w żywieniu tych ptaków należy wymienić mieszankę dla Kanarków , nasion konopi, słonecznik gnieciony, proso, mak, ryż kruszony, nasiona różnych traw, nasiona chwastów, sałaty, murzynek i różne zielonki.
ZEBERKA AUSTRALIJSKA
Jest najczęściej hodowana ze wszystkich astryldów. Osiąga długość 10 cm.
Jest to gatunek małego ptaszka z rodziny astryldowatych, zamieszkujący Australię, gdzie jest liczny oraz Małe Wyspy Sundajskie. Samiec różni się ubarwieniem od samicy, która jest szara. Samce, w przeciwieństwie do samic, posiadają pomarańczowe policzki oraz rude piórka w białe kropki pod skrzydłami. Na początku XX wieku udało się wyhodować odmianę białą, a w latach następnych między innymi srebrną, marmurkową i czarnopierśną. Zeberki są towarzyskie, żyją często w dużych stadach liczących 10-100 osobników. Najlepsza mieszanka to taka, w której znajduje się: kilka różnych gatunków prosa (najczęściej spotykanymi w mieszankach są proso żółte i czerwone, czasem senegalskie), kanar, murzynek, siemię lniane, czasem mak. W mieszance powinny znajdować się również płatki owsiane.
Zeberka jest bardzo ruchliwa, dlatego odpowiedniejsza jest dla niej woliera, niż klatka. Potrzebuje dużo słońca i stałego dostępu do świeżej wody do picia i kąpieli. Żywi się prosem, włośnicą, kanarem. Oprócz tego mieszanką jajeczną, gwiazdnicą i zieleniną, a do tego, bardziej jako przysmak, można podawać larwę mocznika, biszkopty i namoczone w mleku pszenne pieczywo. Nie wolno zapominać o podawaniu witamin i wystarczającej ilości wapnia.
MEWKA JAPOŃSKA
Mewka ta w naturze nie występuje. Pochodzi ona z Chin, gdzie jest popularnym ptakiem ozdobnym. Karmić je trzeba prosem, ale jeszcze lepiej mieszanką różnych jego gatunków, kanarem, murzynkiem, owsikiem, płatkami zbożowymi, skiełkowanym prosem, biszkoptem, mieszanką jajeczną, wszelkimi zielonkami i nasionami chwastów. W klatce nigdy nie powinno też brakować sepii i pokruszonych skorupek jaj kurzych.
MNISZKA PRZEPASNA
Mniszka przepasana występuje na północno – wschodnim wybrzeżu Australii. Zamieszkuje tereny bagienne, sawanny. Podczas sezonowych przelotów tworzy stada liczące kilkaset ptaków. Mniszka przepasana to mały ptak długości około 10cm. Maska koloru ciemnobrązowego, obszar karku oraz czoła jest jaśniejszy od maski i jest lekko nakrapiany. Skrzydła oraz plecy ciemnobrązowe. Górne piórka ogona w kolorze brudno żółtym bądź podchodzące pod pomarańczowy. Pierś jest koloru kasztanowego oddzielona ciemnym paskiem od brzucha który jest kremowy. Nogi szare. Dieta to: Różne gatunki prosa (srebrne, japońskie, żółte, czerwone, zielone, senegalskie), murzynek oraz kanar. Lubią także pokarm jajeczny, skiełkowane ziarno oraz zielonki. W diecie tych ptaków nie powinno także zabraknąć sepii, witamin oraz gritu.
MNISZKA MUSZKATOWA
Mniszka muszkatołowa (Lonchura punctulata) na wolności występuje w Indochinach, Indiach, na południu Chin, Półwyspie Malajskim i w Indonezji. Długość: 11 cm. Umaszczenie: Góra ciemnobrązowa lub kasztanowa, spód beżowy z czarnymi obrączkami i czarny dziób. Jej pokarm to głównie proso, kanar i włośnica. Co drugi dzień podajemy mieszankę jajeczną z zieleniną i
mącznikiem. Może być trzymana w klatce jak i w wolierze.
