Dla wielu osób interesujących się ciekawą ponad pięciuset lenią historią udomowienia kanarków, ważnym faktem będzie odkrycie Wysp Kanaryjskich. To tutaj w połowie XIV wieku, powstała kolonia portugalska i do Portugalii zaczęły trafiać pierwsze kanarki. Natomiast pod koniec XV wieku, Wyspy Kanaryjskie przeszły w ręce Hiszpanów i od samego początku ptaszki te zwracały na siebie uwagę pięknym śpiewem. Dalszy pomyślny przebieg ich udomowienia był możliwy dzięki łatwej akceptacji tego gatunku do życia w klatkach. Kanarki zyskały sobie ogromną sympatię i popularność.
Było ich jednak w Europie mało, a o rozmnażaniu w niewoli nie wiele wiedziano, więc i ceny ich były bardzo wysokie. Kanarki trafiły za pilnie strzeżone mury klasztorne, gdzie hodowali i rozmnażali je mnisi. Tak, więc Hiszpanie pod ochroną zakonów wypracowali sobie na tę hodowlę monopol, który trwał około stu lat. Było to możliwe dzięki temu, że w handlu liczyły się tylko ptaki śpiewające, a więc z hodowli sprzedawano wyłącznie samce. Posiadanie kanarka było wówczas ogromnym splendorem. Później mniej więcej w połowie XVI wieku, kanarki trafiły na pogórze Harzu.
KANAREK HARCEŃSKI
Tu w miasteczku Andereasberg wyhodowano uszlachetnioną odmianę o znacznie piękniejszym śpiewie. Okręg dzięki temu zyskał sobie światową sławę, a ptaki z stamtąd pochodzące znane były pod nazwa harceńskich. Kanarki te rozprzestrzeniły się po całym świecie, w każdym kraju znajdując nabywców i hodowców. Kanarek harceński występuje w trzech odmianach ubarwienia:
1. ciemno-zielono-żółta z domieszką barwy brunatnej i szafirowej,
2. żółta,
3. szeki, żółto-czarne, żółto-zielone, żółto-zielono-czarne i żółto-zielono-brunatne.
Są to jedne z najlepszych kanarków śpiewających z całej ptasiej gromady, przy czym jego śpiew ukształtował się przy ewidentnej i wybitnej pomocy człowieka. Ta rasa, niekiedy nazywana jest „szlachetną”. Śpiew kanarka harceńskiego różni się od śpiewu innych kanarków, sprawia wrażenie bardziej melodyjnego. W okresie ponad 400 lat śpiew kanarka harceńskiego był przekształcany już kilkakrotnie. Informacje o tym znajdujemy w różnych opisach, gdzie jest mowa o śpiewie, w którym oprócz różnego rodzaju turkotów, fletów, dzwonków i toków są trele słowicze oraz zwrotki złożone z metalicznych, donośnych dźwięków, śpiewanych z otwartym dziobem. Hodowcy w krajach Europy i Polsce nastawiają się na uzyskiwanie kanarków harceńskich o czystym śpiewie turkotowym ozdobionym jedynie fletem i dzwonkiem dętym. Wielkość kanarka harceńskiego wynosi 14 cm.
KANAREK BELGIJSKI – MALINOI WODNOTOKOWY
Rasa ta jest o około stu lat młodszą i ma trzystuletnią historię. Otrzymana ją w Belgii, w mieście Mechelen. Zdobyła już sobie na świecie ogromna popularność. Barwą charakterystyczna dla niej jest kolor żółty. Dopuszczalna jest jedna ciemniejsza plamka nie większa niż 1 cm, lub jedno ciemne pióro w skrzydle. Większa liczba plam jest odstępstwem od wzorca rasy. Kanarek wodnotokowy jest nieco większy od kanarka harceńskiego. Krzyżowanie kanarków wodnotokowych z innymi rasami kanarkami jest niewskazane, gdyż wpływa ujemnie na śpiew ptaków. Kanarki wodnotokowe trzyma się w podobnych warunkach jak harceńskie, wymagają one takiej samej opieki i karmy. Ptaki rozmnażają się przeważnie w sposób monogamiczny. Zaleca się, aby klatki lęgowe miały długość co najmniej 60 cm i wysokość 40 cm.
Śpiew jest główną zaletą kanarków wodnotokowych i może się składać z 17 tur (zwrotek). Dwie trzecie zwrotek ptak wyprowadza z dziobkiem zamkniętym, jedną trzecią może wykonywać z dziobkiem otwartym. Bardzo dobrymi śpiewakami są te ptaki, które mają w swym repertuarze ponad dziesięć zwrotek. Śpiew kanarków wodnotokowych jest głośny i dźwięczny, niektóre tury przypominają trele słowicze, inne zaś kaszel. W hodowli kanarków wodnotokowych ważne jest to, że nie eliminuje się z ich śpiewu żadnej nowo powstałej tury, lecz przyznaje się za nią dodatkowe punkty i tym samym zachęca się hodowców do jej utrwalania i udoskonalania.
Klokowany turkot wodny składa się z kolejno po sobie następujących sylab: bli, bli, bli-blu, blu, blu-klok, klok,klok. Następna tura wodna ma brzmienie: wu, wu, wu-lu, lu, lu-lo, lo, lo. Od drugiej tury o tonacje wyżej brzmi trzecia tura wodna, którą ptak musi wykonać z zamkniętym dziobem i dosyć dużą szybkością; jest to kulkowanie o brzmieniu podobnym do sylab: lo, lo, lo-lu, lu, lu kilkakrotnie powtarzane. Dwie dalsze tury to turkot basowy, przy czym raz ptak wydaje go powoli i z zamkniętym dziobem, za drugim zaś w nieco przyspieszonym tempie. Obydwie tury podobne są do turkotu basowego kanarka harcerskiego, lecz o nieco twardszym układzie wokalnym. Obie tury basowe ptak może również wprowadzać w sposób zmienny, tj. z początku w tonacji głębokiej stopniowo przechodzącej do wyższego brzmienia. Jedną z najbardziej typowych i najbardziej pożądanych dla tego ptaka tur jest: „tjonker”, mający wybitnie metaliczny dźwięk. Tura ta jest wykonywana z dziobem otwartym; powinny w niej być wyraźnie słyszalne zestawienia głosek: tjonk, tjonk, tjonk, tjonk-tong, tong, tong-tjunk, tjunk, tjunk. Jeśli tura jest falowana, w konkursowej punktacji ocenia się ją wyżej. Kanarek flandryjski wykonuje także inne tury; flety w różnych odmianach, tokowanie, dzwonki i turkoty dzwonkowe oraz szokiem. Wyuczenie kanarków flandryjskich śpiewu jest łatwiejsze niż uczenie kanarków harceńskich. Klatki do przetrzymywania samczyków oraz klatki na konkurs są znacznie obszerniejsze, ptaki mają w nich więcej swobody.
KANAREK HISZPAŃSKI – TIMBRADOR
Prócz kanarka harceńskiego jest to najstarsza ze wszystkich ras kanarków śpiewających. Kształtowanie rozpoczęło się ok. 1400 roku w Kastylii, Andaluzji i Katalonii. Ptaki te maja barwę jasnobrązową, są nieco krótsze i bardziej zaokrąglone niż kanarki belgijskie. Z powodzeniem krzyżowano je z kulczykiem. Dały początek rasom śpiewającym w innych krajach, m.in. w Niemczech i Austrii.
AMERICAN SINGER
Wielu hodowców z różnych krajów chciałoby uzyskać kanarki kolorowe lub kształtne pięknie śpiewające. Problem leży w tym, że najpiękniej ubarwione kanarki uzyskiwano z krzyżowania z czyżykiem czerwonym, barwa ta zaś jest skorelowana z określonym głosem. Należałby, więc rozdzielić te cechy. Przeprowadzano już takie doświadczenia, że ptaki najlepiej śpiewające kojarzono z barwnymi partnerami, a jaja i wychów piskląt powierzano parze kanarków śpiewających. Dbano również o dobrego nauczyciela dla dorastających młodych. Dzięki temu uzyskano takie rasy śpiewające barwnych kanarków, jak: „American Singers”, oraz „Columbia Fancy” z USA oraz „Canari Smer” z Francji. Jednak dotychczasowe doświadczenia wykazują, że najwspanialsze okazy uzyskuje się w drodze selekcji jednej tylko cechy – śpiewu albo barwy. Należy się raczej pogodzić z faktem, ze rezultat selekcji na obie te cechy jednocześnie dalekie będzie od ideału.
KANAREK ROSYJSKI
Rozprzestrzenienie się kanarków po Europie i Rosji. Wg jednej z legend opowiada się, że pod koniec XV wieku, któryś z hiszpańskich okrętów wracających z Wysp Kanaryjskich i mających na pokładzie mnóstwo kanarków, doznał kolizji i zaczął tonąć u wybrzeży Włoch. Marynarze zdołali otworzyć klatki i część ptaków oswobodziła się. Te uratowane osiedliły się na Malcie, na której klimat jest łagodny i podobny do kanaryjskiego i tam zaczęły rozmnażać się. A ponadto tam spotkały swojego bardzo bliskiego krewniaka europejskiego kulczyka i z nim skrzyżowały się i wydały potomstwo. Tym to sposobem, pierwszym krajem w Europie, w którym zaczęto rozmnażać kanarki, stały się Włochy. Stamtąd kanarczarstwo rozprzestrzeniło się do Niemiec, gdy w 1600 roku włoskie kanarki pojawiły się w Tyrolu, to on wkrótce stał się centrum hodowli kanarków w Europie. Doświadczenia w chowie i hodowli udomowionych kanarków przeniosły się także i do innych krajów europejskich. A do Rosji przeniknęły one z Tyrolu po 1700 r., czyli około 300 lat po fakcie zawładnięcia przez Hiszpanów Wyspami Kanaryjskimi. Pierwsze kanarki były podarunkiem od Niemców dla carycy Katarzyny II. Śpiew tych zamorskich ptaków tak bardzo zachwycił ludzi, że w Rosji domowa hodowla kanarków rozrosła się do skali przemysłowej, albowiem zawodowo zaczęły zajmować się nią całe rodziny. Do takich ośrodków w tamtych czasach należały miejscowości położone w okolicach Moskwy, Kaługi, Tuły, Niżnego Nowgrodu i Kijowa. Najlepsze sukcesy odnieśli hodowcy z miejscowości: Pawłowo w Niżnonowgorodzkiej guberni, Połotnianyj Zawod w Kałużskim powiecie, Brjansk, Iwanowsk, Suraż i Starodub. Odchowywano tysiące kanarków, które potem odsprzedawano na jarmarkach w Niżnym Nowgorodzie, w Kałudze, w Smoleńsku itd. Najwięcej ptaków kupowali mieszkańcy Zakaukazia, Iranu i Azji Środkowej. Początkowo podobał się śpiew kanarków pochodzących z hodowli moskiewskich, ale najbardziej urzekały swoim śpiewem ptaki z Carycyna, gdzie oprócz kanarków ich miłośnicy trzymali w klatkach także dzikie ptaki śpiewające, tj. szczygły, czyże, skowronki polne i borowe, sikorki, trznadle i słowiki. Siedzące obok dzikich ptaków, dość głośne tyrolskie kanarki zaprezentowały wyjątkowe zdolności zapamiętywania i naśladownictwa delikatnych tur ze śpiewu trznadli, sikorek, słowika i jeszcze innych ptaków. Czasem jako „nauczycieli” wykorzystywano żaby i świerszcze (pasikoniki), ale do nauki śpiewu używano też prymitywnych instrumentów, np. piszczałek i gwizdków, dzwonków i miniaturowych dzwoneczków, w tym pojedynczych i pęczków dzwonków wielogłosowych. W takich warunkach powstała rosyjska szkoła nauki śpiewu kanarków, a sam śpiew określono jako „śpiew trznadla”. W sumie w Rosji hodowano kanarki trzech odmian: 1) kanarki zwyczajne, tj. śpiewające podobnie do dzikich kanarków; 2) kanarki tyrolskie o śpiewie głośniejszym, ale z przewagą tur turkotowych (z nich wyrosły kanarki harceńskie); 3) kanarki rosyjskie o śpiewie trznadla, których piosenka najpierw była spontaniczna i bezładna, a następnie została uporządkowana i wyuczona wg planu. Szczytowy rozkwit hodowli kanarków rosyjskich przypadał na okres przed rewolucją w 1917r. Potem mocno przygasł w czasie drugiej wojny, bo wyginęły największe hodowle i pozostało zaledwie kilka oryginalnych egzemplarzy ze śpiewem trznadla. Z zagranicy najczęściej ściągano kanarki kolorowe i krzyżowano z miejscowymi, co dało opłakane skutki wśród ras śpiewających. Zupełnie zaginęły świetne tury z dawnych piosenek, np. dźwięki sprawiające wrażenie dzwoneczków zbliżającej się i oddalającej rosyjskiej trojki. Po wojnie proces odnowy śpiewu następował bardzo wolno, a najbardziej znanym ośrodkiem hodowli rosyjskiego kanarka o śpiewie trznadla ponownie stała się wieś Pawłowo koło Niżnego Nowgorodu, do której przyjeżdżali po najlepszy materiał rozpłodowy hodowcy z Rosji i innych krajów byłego Związku Sowieckiego. Wygląd rosyjskich śpiewaków i warunki ich chowu. Czyste rasowo europejskie kanarki śpiewające zwykle miały upierzenie barw typowych, czyli zielone, żółte lub plamiste (harceńskie, belgijskie malinua i hiszpańskie timbradosy). Z czasem, w wyniku mutacji, uzyskano też kanarki barwy białej i szafirowej. Identycznie przedstawia się sprawa wyglądu i koloru u śpiewającego kanarka rosyjskiego, gdzie również nie wprowadzono obcych kształtów i barw, bo jak praktyka dowodzi kolorowe i kształtne kanarki nie są mistrzami wokalnymi.
Na Wyspach Kanaryjskich, Maderze i Azorach, żyje jak dawniej w lasach i parkach dziki kanarek. Jak podają różne źródła najliczniej występuje na wyspach: Gran Canaria, Tenerifie, Gomera oraz Palma.